Thị trường ví điện tử là một trong những động lực lớn nhất thúc đẩy Việt Nam tiến tới một xã hội không dùng tiền mặt. Đây còn là một thị trường cạnh tranh vô cùng khốc liệt, nơi các nhà cung cấp dịch vụ liên tục phải đưa ra những chào mời hấp dẫn mới để giành giật và giữ chân khách hàng.
Ba giảng viên tài chính đến từ Đại học RMIT, gồm TS. Phạm Nguyễn Anh Huy, TS. Đoàn Bảo Huy và TS. Nguyễn Thanh Bình, đã nhận định về tình hình hiện tại và hướng đi sắp tới của thị trường này.
 |
Các giảng viên tài chính tại Đại học RMIT - (từ trái qua phải) TS. Phạm Nguyễn Anh Huy, TS. Nguyễn Thanh Bình và TS. Đoàn Bảo Huy – nhận định rằng tình hình cạnh tranh trong thị trường ví điện tử sẽ dẫn đến tình thế “chỉ người mạnh nhất mới tồn tại”.
Cuộc đua cạnh tranh thị trường ví điện tử
Theo TS. Phạm Nguyễn Anh Huy, chúng ta đang chứng kiến cuộc cạnh tranh khốc liệt giữa các nhà cung cấp ví điện tử. Dù thị trường hiện tại khá nhộn nhịp với hơn 30 nhà cung cấp dịch vụ (tính đến ngày 15/10/2020), các tên tuổi lớn như Momo, Moca và ZaloPay đang thống lĩnh thị trường. Momo là một trong những nhà cung cấp có tuổi thọ lâu nhất với lượng khách hàng khổng lồ (vừa cán mốc 20 triệu người dùng), trong khi Moca và ZaloPay đang tận dụng hệ sinh thái sẵn có của mình để phát triển. Chính cuộc cạnh tranh gay gắt khiến dư địa dành cho các nhà cung cấp mới khá nhỏ, buộc họ có thể phải cạnh tranh bằng việc giảm giá và “đốt tiền” rất nhiều.
Mỗi ví điện tử hiện đang cố gắng cung cấp một số sản phẩm và dịch vụ riêng. Momo đang hoạt động mạnh trong thanh toán tại các cửa hàng tạp hóa và cửa hàng tiện lợi. ZaloPay (được xây dựng từ ứng dụng nhắn tin phổ biến nhất Việt Nam - Zalo) thì mang đến ưu đãi hoàn tiền hấp dẫn cho dịch vụ nạp tiền trên thiết bị di động. Trong khi đó, phạm vi tiếp cận của Moca tăng nhờ hai dịch vụ cơ bản trên nền tảng của Grab là gọi xe và giao đồ ăn, TS.Đoàn Bảo Huy chia sẻ.
Tuy nhiên, TS. Đoàn Bảo Huy cũng cho rằng, nhiều tính năng tương tự đang có mặt trong các ví điện tử khác nhau. Điều này có nghĩa mọi người có thể sử dụng nhiều ví cho cùng một sản phẩm hoặc dịch vụ, miễn họ được ưu đãi tốt nhất. Do đó, các ví điện tử cần nỗ lực rất nhiều để khiến khách hàng trung thành với mình.
Cần sự thay đổi để "hút" khách hàng
"Để bứt phá khỏi cuộc chạy đua tiêu hao tài chính, ví điện tử cần cân bằng việc tăng trưởng quy mô người dùng với triển khai mô hình kinh doanh bền vững", đặt ra vấn đề này TS. Nguyễn Thanh Bình cho rằng, các nhà cung cấp ví điện tử cần phát triển hệ sinh thái đem lại giá trị gia tăng lớn hơn, có khả năng thu hút và khiến người dùng sẵn sàng trả tiền cho các dịch vụ sử dụng.
Với sự cạnh tranh mạnh mẽ hiện nay của các ví điện tử trong lĩnh vực thanh toán không dùng tiền mặt, các ví điện tử khó có thể tăng phí giao dịch thanh toán cùng lúc với việc mở rộng quy mô người dùng. Thay vì tập trung vào tính phí để có lời, doanh nghiệp ví điện tử có thể chuyển đổi thành các công ty công nghệ tài chính (fintech) và cung cấp hàng loạt dịch vụ tài chính như cho vay, quản lý tài sản và bảo hiểm, tương tự như cách Alipay và Ant Group đã và đang làm ở Trung Quốc.
Còn theo TS. Phạm Nguyễn Anh Huy, một trong những vấn đề lớn nhất với ví điện tử là họ chưa cho khách hàng thấy được lợi thế rõ ràng về lâu dài so với ngân hàng truyền thống. Hầu hết các dịch vụ mà ví điện tử cung cấp (như chuyển tiền nhanh, thanh toán hóa đơn điện nước, hay thanh toán hàng hoá trực tuyến) hiện đã có mặt trong ứng dụng di động của các ngân hàng truyền thống. Ứng dụng số của các ngân hàng có thể chậm bước hơn ví điện tử ở một số dịch vụ khác, nhưng vấn đề này có thể giải quyết dễ dàng qua mua bán và sáp nhập.
"Theo tôi, ví điện tử cần quay trở lại với ý tưởng ban đầu là thay thế ví truyền thống - một chiếc ví không chỉ dùng để thanh toán và đựng các loại thẻ ngân hàng mà còn để lưu trữ những thứ khác như thẻ khách hàng thân thiết, thẻ thành viên và danh thiếp", TS. Phạm Nguyễn Anh Huy phát biểu.
Tương lai của ví điện tử sẽ ra sao?
Theo TS. Đoàn Bảo Huy, gần đây Chính phủ đã bật đèn xanh cho dự án thí điểm tiền di động (mobile money). Tiền di động nhìn chung có thể thực hiện chức năng tương tự như ví điện tử mà không cần liên kết với tài khoản ngân hàng. Theo quyết định mới này, ba nhà mạng di động lớn nhất -- VNPT, Viettel và Mobifone – sẽ bước chân vào lĩnh vực thanh toán điện tử và tiếp cận những người chưa sử dụng ngân hàng. Với lợi thế về vốn, cơ sở hạ tầng và nhận biết của khách hàng, hiện diện của các nhà mạng viễn thông chắc chắn sẽ gia tăng cạnh tranh trong lĩnh vực thanh toán điện tử.
Chia sẻ thêm về vấn đề này, TS. Nguyễn Thanh Bình cho rằng: Dự thảo nghị định cơ chế thử nghiệm fintech trong hoạt động ngân hàng được Ngân hàng Nhà nước công bố vào tháng 6/2020 sẽ mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp công nghệ tài chính, chẳng hạn như ví điện tử, để có thể thử nghiệm nhiều sản phẩm tài chính sáng tạo hơn và có lợi cho thị trường tài chính Việt Nam.
Những ví điện tử được phép hoạt động trong cơ chế này có thể thử nghiệm các công nghệ đổi mới sáng tạo và nhận phản hồi kịp thời từ cơ quan quản lý, nhờ đó giảm rủi ro khi hoạt động trong các lĩnh vực chưa có hành lang pháp lý và bị cơ quan quản lý từ chối. Vì hoạt động trong cơ chế thử nghiệm, các ví điện tử phải tuân thủ những quy định nhất định (chẳng hạn như giới hạn giao dịch, số lượng khách hàng và địa điểm) nên quá trình mở rộng thị trường có thể sẽ chậm hơn. Song quá trình phát triển sẽ ổn định và bền vững hơn do doanh nghiệp dần dần làm quen và tuân thủ với các quy định pháp lý.
Thanh Trúc
