Ông Nguyễn Văn Phúc - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho biết, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 Khóa XII có 6 ưu tiên về phát triển kinh tế biển, thì ngành dầu khí chiếm 2/6 ưu tiên. Về thứ tự ưu tiên, khai thác dầu khí nằm ở vị trí thứ 3 so với du lịch và dịch vụ, vị trí thứ 5 là công nghiệp lọc hóa dầu. Bên cạnh đó, vai trò của ngành dầu khí còn được xác định trong chiến lược về năng lượng quốc gia.
 |
| Ảnh minh họa |
Hiện nay, đóng góp của ngành dầu khí đối với ngân sách quốc gia đang ngày càng giảm về tỷ trọng, tuy nhiên ngành này vẫn đang đóng một vai trò quan trọng đối với tăng trưởng của nền kinh tế. Có thời kỳ ngành dầu khí chiếm khoảng 20 - 25%, tức 1/4 ngân sách nhà nước.
Tuy nhiên hiện nay, các thành phần kinh tế, ngành, nghề khác phát triển lên khiến dù giá trị tuyệt đối của ngành dầu khí vẫn giữ nguyên, nhưng giá trị tương đối giảm xuống chỉ còn khoảng 8,5%. Mặc dù vậy, vai trò cứu nguy cho tăng trưởng của ngành dầu khí luôn được ghi nhận.
“Theo dõi Quốc hội trong nhiều khóa, tôi nhận thấy cứ khi nào bức bách nhất về ngân sách, bức bách nhất về tăng trưởng thì dùng dầu khí để quyết định vấn đề. Có những lúc chỉ sau 1 tháng báo cáo Quốc hội là không hoàn thành thu ngân sách và không bảo đảm tốc độ tăng trưởng, nhưng khi quyết định chính sách về dầu khí thì có sự thay đổi”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Bùi Sỹ Lợi khái quát về tầm quan trọng của ngành dầu khí.
Bên cạnh đó, ngành dầu khí còn có tác động tích cực tới sự phát triển của các địa phương có ngành công nghiệp này đứng chân. Bà Đinh Thị Phương Lan, đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi cho hay, riêng Nhà máy Lọc dầu Dung Quất đã đóng góp 80% GDP của tỉnh này.
Đó là chưa kể từ khi có nhà máy, với yêu cầu phải có nguồn nhân lực chất lượng cao vào làm việc, đã làm thay đổi ngành giáo dục của tỉnh theo hướng nâng cao chất lượng, qua đó đào tạo nhân lực đủ điều kiện làm việc tại nhà máy.
Đối với Hải Phòng, ông Bùi Thanh Tùng, Phó Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội Hải Phòng cho rằng, dù không hưởng lợi trực tiếp từ ngành công nghiệp dầu khí, song địa phương này đã nhận được những tác động gián tiếp rất lớn.
Theo đó, thành phố hiện có trên 22.000 DN sản xuất công nghiệp, trong đó hàng nghìn nhà máy thuộc lĩnh vực điện lực, hóa chất, phân bón, chất tẩy rửa… sử dụng đầu vào là sản phẩm hóa dầu. Bên cạnh đó, hầu hết DN đều tiêu thụ xăng dầu, trong đó khoảng 35 - 40% của ngành dầu khí.
Tuy nhiên, để ngành dầu khí phát huy tốt hơn nữa vai trò trong giai đoạn tới, việc hoàn thiện thể chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch về phát triển bền vững kinh tế biển, trong đó có lĩnh vực dầu khí có ý nghĩa hết sức quan trọng.
Ông Mai Sỹ Diến, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa khuyến nghị, đây là thời điểm phải đặt ra những ưu đãi, kể cả ưu đãi về thuế nếu cần thiết, để thu hút đầu tư những dự án mới. Chính phủ cần đàm phán lại với đối tác trước thời điểm một số FTA quan trọng đi vào hiệu lực để có cơ sở tiêu thụ sản phẩm từ các nhà máy lọc hoá dầu của Việt Nam.
Ông dẫn chứng, sản phẩm của Nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn sắp tới sẽ vướng mắc ở các vấn đề là xuất khẩu với mức giá thế nào, thuế thế nào? Điều cần quan tâm nhất là làm sao giá xuất khẩu không thể thấp hơn nhập khẩu, đồng thời chống chuyển giá của các DN FDI.
Theo các chuyên gia, những yếu tố liên quan đến môi trường hoạt động của ngành dầu khí đã có nhiều thay đổi. Trước hết là môi trường kinh doanh quốc tế trong đó có giá dầu, yêu cầu kỹ thuật sản xuất, bảo vệ môi trường… đã thay đổi.
Cùng với đó, thị trường nội địa cũng có những tác động hạn chế đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của ngành dầu khí, bao gồm cả trách nhiệm của nhà nước trong việc tạo lập thị trường công khai, minh bạch và có thể dự báo được cho các DN ngành dầu khí hoạt động.
Những vấn đề bất hợp lý, không còn phù hợp của các điều luật cần phải điều chỉnh để đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành dầu khí với chiến lược phát triển kinh tế biển.
Lan Hương
