 | Cần đổi mới kiểm tra chuyên ngành |
| Dù muốn hay không, Cách mạng công nghiệp 4.0 vẫn là xu thế |
| Chi phí kinh doanh cao hạ thấp cơ hội của DN |
Cứ 3 DN ra đời là có 3 DN đóng cửa vì chi phí cao
Bên cạnh tín hiệu tích cực là số lượng DN thành lập mới thời gian qua tăng lên rất nhiều, nhưng cũng nhiều DN tư nhân, DNNVV vì không cáng đáng nổi chi phí đã phải sớm giã từ thị trường, từ bỏ "giấc mơ khởi nghiệp". Đây là thực trạng được phản ánh tại cuộc toạ đàm trực tuyến “Giảm gánh nặng chi phí, thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân phát triển” của Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức 23/8/2017.
Tại tọa đàm này, ông Ngô Văn Điểm, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân tư nhân Việt Nam cho biết “theo con số được công bố chính thức thì cứ 3 DN ra đời có ít nhất 3 DN giải thể hoặc đóng cửa, bởi các DN mới ra đời bị tiếp cận nguồn lực chi phí rất cao”.
 |
| Phí vận chuyển 1 container hàng may mặc xuất khẩu 4 fit tăng từ 4 triệu đồng năm 2010 lên 11 triệu đồng năm 2017” |
Và ngay hôm sau, ngày 24/8/2017, tại buổi công bố nghiên cứu về các loại chi phí khiến DN phải gánh chịu của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM), ông Lê Duy Bình, Giám đốc công ty tư vấn Economica cất tiếng “Chi phí kinh doanh đang thử thách sức chịu đựng của DN. Số lượng DN lớn rời cuộc chơi đã chứng minh điều này”.
Theo khảo sát của CIEM, DN mới gia nhập thị trường đã có 10 chi phí phải chịu. “Đọc quy định đến đâu, chi phí ra đến đó, cộng với nhiều khó khăn không lượng hoá, định lượng được. Hiện tại, chúng tôi chưa đong đếm được chi phí của DN, bởi có nhiều chi phí không chính thức và không đáng có”, bà Nguyễn Thị Tuệ Anh, Phó viện trưởng CIEM cho biết.
Có đủ loại phí không tên, không đếm được
Chi phí không chính thức đã trở thành cụm từ quen thuộc lâu nay khi mà tới 66% số DN được hỏi cho biết có các khoản chi này theo điều tra PCI của VCCI. Nhưng ngay cả những chi phí chính thức cũng đang là gánh nặng quá lớn bởi có nhiều những khoản chi phí bất hợp lý cần sớm phải bài trừ. Ngoài những khoản chi phí chính thức thu có mức cụ thể tính ra tiền, còn khoản chi phí không tính bằng tiền là chi phí về thời gian và cơ hội mà khi lượng hóa ra là cả con số quá lớn.
“Nếu thực hiện thủ tục hành chính mất 10 ngày và mỗi DN mất 1 người đi thực hiện thủ tục đó, nếu nhân ra tiền khoảng 200.000 đồng/ người/ ngày cho khoảng 500.000 DN thì chi phí cho 1 thủ tục hành chính lên đến hàng trăm tỷ đồng”, ông Phan Đức Hiếu – Phó viện trưởng CIEM nói.
Điều đáng nói nữa là những khoản đang được quy định chính thức lại đang là gánh nặng và là bất hợp lý. Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế (Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam - VCCI) cho biết thêm: Các loại thuế, phí, chi phí đóng bảo hiểm xã hội khiến DN Việt Nam mất dần tính cạnh tranh. Đơn cử, các hãng tàu lạm thu và đoàn kết với nhau tăng phí, khiến DN thiệt thòi. Trong khi đó với đường bộ, phí BOT rất lớn. Đại diện DN may từng cho biết phí vận chuyển 1 container hàng may mặc xuất khẩu 4 fit tăng từ 4 triệu đồng năm 2010 lên 11 triệu đồng năm 2017. Trong khi đó, Việt Nam chủ yếu gia công nên lãi thấp, chi phí này ăn mòn lợi nhuận của DN.
Không chỉ có mức đóng cao mà thủ tục nộp bảo hiểm xã hội cũng khiến DN mất rất nhiều thời gian. “Theo Doing Business, DN Việt Nam phải nộp bảo hiểm xã hội 12 lần/năm, mất 189 giờ. Trong khi đó thời gian này của DN Thái Lan chỉ mất 48 giờ, DN Indonesia chỉ 56 giờ”, bà Tuệ Anh cho biết.
Nhiều DN xuất khẩu phàn nàn, vì BOT khiến phí vận chuyển hàng hoá từ TP HCM ra cảng Hải Phòng bằng phí chuyển hàng từ TP HCM đi Nhật Bản. CIEM cho biết các quy định của Bộ Tài chính như cho phép phí đường BOT tăng nhanh; chủ đầu tư dự án BOT được vay vốn lên tới 90% và cho phép DN BOT lãi 11% trên tổng dự toán đầu tư (khi chưa có kết quả quyết toán và kiểm toán công trình) khiến người dân phải è cổ đóng phí.
“Còn đủ loại chi phí không tên, không ai đo đếm được hình thù, trạng thái ngày càng tăng lên. Nhiều DN nói với tôi, chi phí kinh doanh tăng là điều quen thuộc, giảm mới là điều xa lạ”, ông Tuấn cho biết. Theo ông, dường như cách tiếp cận của cơ quan quản lý của Việt Nam chủ yếu theo cách thu phí DN. Số hồ sơ, chứng từ mà cơ quan quản lý bắt DN nộp quá nhiều, có loại không cần thiết vẫn yêu cầu bản photo công chứng.
Đã vậy, thủ tục kiểm tra chuyên ngành độc quyền gây phiền hà, phát sinh chi phí. Như thủ tục kiểm tra động cơ, chỉ có trung tâm kiểm tra chất lượng an toàn ở Hà Nội thực hiện nên khi DN nhập hàng về Đà Nẵng, TP.HCM vẫn phải vận chuyển ra Hà Nội để kiểm tra.
Kiểm tra chuyên ngành chồng chéo, phức tạp đang hành DN về thủ tục và chi phí cơ hội, chi phí thời gian và cũng kéo theo chi phí kiểm tra chuyên ngành. Mỗi mẫu phí xét nghiệm tại DN để cấp giấy chứng nhận thực phẩm xuất khẩu 350.000 đồng, trong khi số lượng mẫu kiểm tra rất lớn khiến DN mất nhiều chi phí.
“Cơ quan quản lý nhà nước vẫn coi DN là đối tượng bị quản lý khi xây dựng chính sách. Điều này khiến DN ngày càng khó khăn”, ông Bình nói.
Phí đã cao lại thêm phần thuế. Theo khảo sát của VCCI, do áp lực thu ngân sách, nhiều địa phương tăng tiền thuê đất chóng mặt, có DN ở Vũng Tàu bị tăng tiền thuế đất 14 lần. Nhiều dịch vụ công thu phí cao nhưng chất lượng chưa tốt như việc cấp giấy xác nhận đủ điều kiện ATTP. DN gửi mẫu về phòng xét nghiệm mất đến 7 lần trong 7 tháng, gây ra rủi ro, tốn kém.
Theo nghiên cứu của CIEM, quy định về thuế thường xuyên thay đổi, phần mềm khai thuế không ổn định khiến DN mất thời gian tìm hiểu để thực hiện quy định. Mỗi lần cập nhật phần mềm thuế, DN mất tới 5 triệu đồng để cập nhật phần mềm cho phù hợp và đồng bộ. Trong mỗi lần thanh tra, kiểm tra, DN phải trả khoản phí không chính thức cho cán bộ thuế. Thủ tục khai, nộp và nhận tiền hoàn thuế VAT mất thời gian, khó khăn, bị cơ quan thuế chậm thanh toán.
Nhóm nghiên cứu của CIEM đề nghị Bộ Tài chính đảm bảo ổn định chính sách thuế, cam kết không thay đổi quy định tính thuế ít nhất 3 năm. Mỗi lần thay đổi quy định thuế phải báo trước ít nhất 3 tháng cho DN chuẩn bị. Và theo CIEM “DN mong muốn Chính phủ thành lập Nhóm công tác đặc trách về thuế để tiếp nhận khiếu nại của DN. Đồng thời, Bộ Tài chính lập nhóm tư vấn thuế trực tuyến để hỗ trợ DN, tránh việc bị phạt vì chưa đúng quy định”.
Quỳnh Linh
