 |
| Ảnh minh họa |
Đồng thời, hội nhập mới chỉ là điều kiện cần chứ chưa phải đủ cho phát triển. Hội nhập phải là một bộ phận trong cải cách và chiến lược phát triển, gắn bó hữu cơ với tiến trình cải cách bên trong của đất nước.
Đối với đội ngũ DN, điều đầu tiên và “cốt lõi” là phải xem kinh doanh như cái “nghiệp”, và gắn sứ mệnh đó với học hỏi cách thức kinh doanh trong bối cảnh mới. Tiêu chí để các DN tham gia sân chơi lớn tầm khu vực và thế giới là học tìm kiếm cơ hội kinh doanh, thị trường mở rộng (cả chiều ngang và chiều sâu) dựa trên lợi thế so sánh và cam kết hội nhập.
Cơ hội cũng có thể xuất hiện nhờ xác định đúng năng lực trong mạng sản xuất, chuỗi giá trị, và cả trong nắm bắt sự xuất hiện những lĩnh vực, ngành nghề mới (như công nghiệp “xanh”, dịch vụ gắn với thương mại điện tử...).
Hai là học kết nối cùng chấp nhận cạnh tranh. Nâng cao năng lực cạnh tranh của DN cần được tiếp cận lại theo nhiều góc độ. Quan trọng là biết chuyển dần từ cách cạnh tranh “bằng giá” sang chú trọng cạnh tranh “phi giá”. Cạnh tranh không loại trừ việc học kết nối trong một thế giới với rất nhiều mạng sản xuất, chuỗi giá trị.
Liên kết với công ty đầu đàn, tham gia chuỗi giá trị có thể tăng lợi thế nhờ quy mô, phát huy tốt hơn lợi thế so sánh, giảm phí tổn kết nối dịch vụ. Kết nối một cách khôn khéo còn tạo thêm điều kiện vươn lên trong mạng sản xuất, chuỗi giá trị.
Ba là học cách huy động vốn. Trước hết là tạo khả năng tiếp cận vốn hiện được chu chuyển rộng khắp, trên phạm vi toàn cầu, và thường chịu sự chi phối của các NHTM, quỹ đầu tư, và các tổ chức tài chính khác. Tại nhiều nước đang phát triển, Nhà nước cũng là nhà đầu tư rất lớn (ở Việt Nam, đầu tư Nhà nước hiện chiếm khoảng 35% tổng đầu tư xã hội). Các hình thức huy động vốn cũng trở nên đa dạng hơn, không chỉ là vay tín dụng, phát hành trái phiếu và cổ phiếu, mà còn là sự giao thoa giữa chúng.
Một lưu ý là các định chế tài chính ngày càng coi việc có hay không khía cạnh “xanh” trong dự án, trong sản xuất kinh doanh như một yêu cầu bắt buộc để có thể cung ứng vốn. Thứ nữa là tài sản có và dòng tiền sản xuất kinh doanh. Nhiều tài sản thì khả năng thế chấp vay vốn cao, nhưng vay vốn theo dòng tiền cũng ngày càng được lưu tâm.
Bốn là học quản trị sự bất định thông qua việc hiểu và sử dụng hiệu quả các công cụ phòng chống rủi ro, “biến cái bất định thành cái xác định” (như công cụ phái sinh; bảo hiểm). Nhận thức và đảm bảo đầy đủ yêu cầu tiêu chuẩn, các hàng rào kỹ thuật (nhất là tại các thị trường phát triển) cũng là một cách hạn chế rủi ro đối với các nhà xuất khẩu. Nắm bắt mức độ bất ổn kinh tế vĩ mô để có thể tiên liệu về thay đổi chính sách (sốc chính sách) là cơ sở cho những điều chỉnh bộ phận hay tổng thể chiến lược kinh doanh.
Năm là sự đồng hành với Chính phủ. Nếu chỉ hiểu thông tin cam kết hội nhập là chưa đủ, mà cần nắm bắt cả những chính sách, cải cách hiện hành và sắp tới của Chính phủ. Thực tiễn kinh doanh cũng là một cơ sở đắt giá để Chính phủ có cam kết hội nhập, chính sách thích hợp hơn. Và điều đó đòi hỏi phải có những trao đổi, đối thoại cởi mở, thẳng thắn giữa DN với Chính phủ.
Ngoài ra, Nhà nước còn có thể có những chính sách, chương trình hỗ trợ vốn cho DN, nhất là các DNNVV. Nhà nước và DN là bạn đồng hành, song phải có sự minh bạch.
Sáu là học “đối thoại pháp lý”. Tranh luận và thực thi đảm bảo hợp đồng kinh doanh và quyền lợi DN dựa trên cơ sở và thủ tục pháp lý phải là một phần không tách rời của đời sống DN, nhất là trong bối cảnh hội nhập sâu rộng dựa trên các cam kết và chuẩn mực quốc tế. Điều đó chỉ có thể đạt được nhờ không ngừng nâng cao hiểu biết và khả năng vận dụng cơ sở pháp lý cũng như cơ chế, quy trình giải quyết tranh chấp.
Nhìn chung cam kết và thực thi cam kết hội nhập (nhất là các FTA có thể được ký kết trong năm 2015) tương thích với yêu cầu cải cách, tái cấu trúc nền kinh tế và thay đổi mô hình tăng trưởng của Việt Nam trong giai đoạn phát triển hiện nay. Và đó cũng chính là cơ hội và thách thức cho các DN Việt Nam.
Nguyễn Trí Hiếu
