 | Hòa giải chính là phương án giải quyết có lợi cho cả 2 bên |
| Hóa giải nút thắt về vốn cho các cá nhân tự doanh |
Năm 2018 đã có 5 vụ tranh chấp trong lĩnh vực xây dựng với tổng trị giá lên đến 934,5 tỷ đồng đã được Trung tâm Hòa giải Việt Nam (VMC) giải quyết ổn thỏa. “Quan hệ giữa nhà thầu và chủ đầu tư rất quan trọng và rất nhạy cảm. Hòa giải là phương thức có lợi cho cả đôi bên”, ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam phát biểu.
 |
| Hòa giải thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp hữu hiệu |
Từ công cụ giải quyết tranh chấp hữu hiệu
Ông Hiệp cho biết, giải quyết tranh chấp giữa 2 bên là rất nhạy cảm, áp lực của nhà thầu là giải quyết được vụ việc lần này nhưng không muốn mất việc lần sau nên vẫn phải giữ quan hệ với chủ đầu tư. Kiện nhau ra tòa, quan hệ sẽ không giữ tốt được.
Ngành xây dựng đóng góp khoảng 14-16% GDP, tổng giá trị các hợp đồng xây dựng là rất lớn, doanh thu của ngành này năm 2018 lên tới 28.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, hiện đang có vấn đề lớn và bức xúc, đó là nợ đọng, nợ khó đòi trong ngành chiếm tới 20%. “Nếu bị nợ tới 1/4 như thế thì các nhà thầu “ngắc ngoải” luôn. Nhưng vấn đề này rất nhạy cảm. Nhà thầu không muốn kiện chủ đầu tư để đòi nợ mà đành “cắn răng” chịu để nuôi hy vọng vào dự án khác”, ông Hiệp kể.
Bên cạnh chuyện nợ, thì tranh chấp trong ngành xây dựng cũng rất nhiều và muôn hình muôn vẻ, rất phức tạp.
Từ 5 vụ trong lĩnh vực xây dựng đã được giải quyết, ông Phan Trọng Đạt, Phó giám đốc thường trực VMC chỉ ra: “Tuy các tranh chấp có yếu tố phức tạp nhưng VMC đã giúp DN tìm được phương án giải quyết hiệu quả nhất”.
Điều này có thể nhìn thấy từ các ưu điểm của VMC là sẽ không phân định ai thắng ai thua, bên nào đúng bên nào sai như khi ra tòa án, mà quan trọng là vấn đề được giải quyết. Hòa giải không công khai thông tin về các bên tranh chấp, tôn trọng tối đa thỏa thuận của các bên. Hòa giải thương mại dựa vào điều khoản trong hợp đồng hoặc thỏa thuận riêng theo văn bản và đảm bảo tính linh hoạt đơn giản. Việc này rất phù hợp với những DN trong các lĩnh vực “nhạy cảm” ngành bảo hiểm.
Ông Ngô Trung Dũng - Phó tổng thư ký Hiệp hội Bảo hiểmViệt Nam (IAV) cho biết một thực tế: “Khách hàng có thể bỏ hàng giờ để chọn đồ khi mua sắm, nhưng lại không chịu đọc kỹ hợp đồng bảo hiểm, hoặc khi được tư vấn không chú ý, kê khai không đúng như thông tin về sức khỏe, nên khi xử lý bảo hiểm thì mâu thuẫn xuất hiện”. Ông Dũng cho biết, DN bảo hiểm thường không muốn ra tòa để giải quyết những tranh chấp này. Vì vậy hòa giải là phương thức hữu hiệu nhất.
Trợ lực cải thiện môi trường kinh doanh
Khi Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế, một mặt tạo ra các cơ hội kinh doanh cho các DN nhưng mặt khác cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro và nguy cơ phát sinh tranh chấp là điều khó tránh khỏi. Chính vì vậy, VMC đã cung cấp thêm một công cụ giải quyết tranh chấp thương mại, góp phần vào việc cải thiện môi trường kinh doanh, đầu tư tại Việt Nam.
Kinh nghiệm từ thế giới cho thấy, hòa giải thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp được ưa chuộng, góp phần tăng năng lực cạnh tranh cho nền kinh tế. Ví như Singapore, từ năm 1990, việc triển khai quyết liệt hoạt động hoà giải cùng với cam kết của Chính phủ trong việc đưa cơ chế hoà giải vào trong hệ thống giải quyết tranh chấp thương mại đã biến Singapore thành địa điểm thu hút đầu tư lớn trên thế giới, cũng như tăng năng lực cạnh tranh, chỉ số minh bạch quốc gia. Tính đến năm 2018, đã có hơn 3.600 vụ việc đã được hòa giải ở Trung tâm hòa giải Singapore, 70% số vụ đã hòa giải thành công (trong đó, 90% số vụ được giải quyết chỉ trong 2 ngày).
Với phương thức hòa giải thương mại và vai trò của VMC thì phí tổn giải quyết tranh chấp giảm đáng kể so với các cách khác. Tuy nhiên ở Việt Nam, thực tế là phần lớn DN chưa biết đến VMC. IAV và VMC đã lên kế hoạch tổ chức các buổi gặp gỡ giữa các thành viên của IAV với VMC để DN hiểu rõ hơn về hòa giải thương mại, và coi hòa giải là phương thức đầu tiên nếu có tranh chấp.
Trong khi đó, ở tầm vĩ mô, dù trực tiếp hay gián tiếp, thì trong các Nghị quyết 19 của Chính phủ về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh đều đã đề cập nhiều đến hỗ trợ giải quyết tranh chấp bằng hoà giải thương mại, qua đó cải thiện chỉ số cũng như môi trường đầu tư kinh doanh. “Đây là thông điệp rất quyết liệt của Chính phủ trong việc khuyến khích các cơ chế giải quyết tranh chấp ngoài toà án nhằm nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh quốc gia của Việt Nam”, bà Nguyễn Thị Mai, Phó Cục trưởng Cục bổ trợ Tư pháp (Bộ Tư pháp) phát biểu. Nhưng việc sử dụng công cụ hòa giải phụ thuộc nhiều vào cộng đồng DN, doanh nhân. “Hãy sử dụng hoà giải thương mại, tự sử dụng quyền lực giải quyết tranh chấp của mình trước khi nhờ đến toà án hay cơ quan trọng tài”, bà Mai đưa ra lời khuyên.
Tri Nhân
