Các hình thức lừa đảo, chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng gồm giả danh Công an, Viện kiểm sát, Tòa án gọi điện đe dọa khách hàng có liên quan đến vụ án, đường dây tội phạm yêu cầu khách hàng chuyển tiền đến tài khoản chỉ định để phục vụ điều tra. Đặc biệt trong những tháng gần đây, nhiều khách hàng phản ánh tình trạng mạo danh tin nhắn, email ngân hàng để chiếm đoạt tiền trong tài khoản của khách hàng. Các đối tượng yêu cầu khách hàng bấm vào đường link đính kèm để dẫn đến một website giả mạo có giao diện giống website của ngân hàng, yêu cầu khách hàng nhập tên đăng nhập và mật khẩu cùng mã OTP. Nếu thực hiện theo, kẻ gian sẽ lợi dụng để chiếm đoạt tiền từ tài khoản của khách hàng.
Theo ông Nguyễn Trần Nam, Giám đốc khối ngân hàng số ACB, tội phạm công nghệ cao trong những năm gần đây nhằm vào lĩnh vực ngân hàng có xu hướng gia tăng. Với nhiều thủ đoạn tinh vi, chúng đã lừa được người dân thiếu cảnh giác để chiếm đoạt tiền trong tài khoản. Thời gian qua, ACB đã liên tục cảnh báo khách hàng qua nhiều kênh như website, fanpage, zalo, ứng dụng ACB ONE và gửi email trực tiếp đến toàn bộ khách hàng. Ngoài cảnh báo các thủ đoạn lừa đảo, ACB còn hướng dẫn những nguyên tắc khách hàng không nên thực hiện để đảm bảo an toàn khi giao dịch kênh ngân hàng số. Để đảm bảo giao dịch ngân hàng an toàn trên điện thoại, ACB khuyến cáo người dùng chỉ cài đặt và sử dụng các ứng dụng từ kho ứng dụng chính thống (CH Play, App Store); Không cấp Quyền trợ năng (Accessibility) cho các ứng dụng lạ, đặc biệt trên điện thoại Android; Thận trọng với các lời mời giới thiệu từ những người không quen biết, tự nhận là cơ quan chức năng; Tuyệt đối không cung cấp Mật khẩu, Mã xác thực (OTP) cho người khác; Ưu tiên sử dụng xác thực sinh trắc học (quét gương mặt, vân tay)…
Theo đại diện VPBank, bên cạnh hình thức gửi link đăng nhập website giả mạo để lừa đảo nhằm chiếm đoạt tài khoản đăng nhập ngân hàng điện tử hoặc thu thập các thông tin liên quan tới thẻ tín dụng, gần đây kẻ gian còn gửi mã QR qua mạng xã hội như Zalo, Facebook, Viber… Trước thực trạng đó, VPBank đã đưa ra khuyến cáo đối với khách hàng để nhận diện các hình thức lừa đảo phổ biến như giả mạo tin nhắn thương hiệu VPBank, giả mạo email VPBank để dẫn dụ khách hàng kích vào đường link giả; Giả mạo nhân viên ngân hàng, các cơ quan chức năng, nhà mạng, giáo viên… để yêu cầu chuyển tiền xác minh.
Có thể thấy, tội phạm công nghệ dùng rất nhiều thủ đoạn nhằm vào các khách hàng đang sử dụng các dịch vụ của ngân hàng. Hàng loạt các ngân hàng như Vietcombank, VietinBank… cũng phát đi cảnh báo về các thủ đoạn lừa đảo đến các khách hàng. Mặc dù vậy, nhiều khách hàng, doanh nghiệp vẫn bị lừa hàng trăm triệu đồng. Ông Lê Anh Dũng, Phó vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) cho biết, thời gian qua lừa đảo trực tuyến đã bùng phát mạnh, có tác động tiêu cực đến người tiêu dùng, doanh nghiệp bán hàng lẫn các tổ chức tài chính. Những kẻ lừa đảo sử dụng các công cụ kỹ thuật hoặc phi kỹ thuật “social engineering” để xâm phạm thông tin cá nhân của người dùng cho nhiều mục tiêu khác nhau nhưng thường nhắm đến mục đích lừa lấy tiền của người dùng. Tình trạng lừa đảo xảy ra gây tổn hại rất lớn đến khách hàng và thách thức rất lớn cho cơ quan quản lý và ngân hàng, làm suy giảm niềm tin của khách hàng, tổn hại danh tiếng của ngân hàng dù tốn rất nhiều chi phí cho hoạt động phòng chống. Theo ông Lê Anh Dũng, để đối phó với tình trạng lừa đảo công nghệ cao không hề dễ dàng. NHNN đã phối hợp với Bộ Công an tiếp tục thực hiện việc kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để xác thực thông tin tín dụng khách hàng. Làm việc với Bộ Thông tin và Truyền thông về phương án làm sạch dữ liệu, đối khớp thông tin chủ tài khoản đăng ký dịch vụ ngân hàng trực tuyến với thông tin chủ thuê bao di động theo số điện thoại di động.
Thượng tá Cao Việt Hùng, Phó trưởng Phòng 4 - Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) cho biết, tội phạm sử dụng công nghệ cao ngày càng phát triển, có xu hướng lợi dụng các thành tựu khoa học, công nghệ như Deepfake, Deep voice để thực hiện hành vi phạm tội. Trong đó, các ngân hàng và người dùng tiếp tục là mục tiêu của tội phạm. Do đó các TCTD cần phối hợp với Bộ Công an, NHNN, các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán để xây dựng quy trình phối hợp nhằm hạn chế tình trạng sử dụng tài khoản ngân hàng, ví điện tử không chính chủ, ngăn chặn sớm dòng tiền và việc vi phạm pháp luật. Cùng đó, tăng cường an ninh, bảo mật hệ thống thông tin, phòng chống mã độc, mua bán dữ liệu khách hàng…
Nguyễn Minh
