 |
| Khách hàng luôn được các TCTD tư vấn kỹ trước khi vay vốn |
Với sự phát triển của thị trường ngân hàng nói chung, các dịch vụ cho vay không còn quá xa lạ với chúng ta nữa. Nhiều người có nhu cầu vay vốn để phục vụ một mục đích nhất định nào đó, nhưng lại băn khoăn không biết có nên vay tiền ngân hàng không. Ngược lại, có nhiều người lại chăm chăm vay tiền ngân hàng mà không xác định được mục đích sử dụng, khiến dòng vốn vay đi chệch với mục tiêu ban đầu. Điều này vô hình trung khiến cho người vay rơi vào thế bị động, thậm chí còn mất đi nhiều khả năng vay vốn trong tương lai khi có nhu cầu.
Thực tế, việc sử dụng vốn vay sai mục đích diễn ra khá nhiều. Trường hợp chị Bảo Ly (Chủ DN tư nhân chuyên sản xuất đồ gỗ công nghiệp tại quận Tân Phú, TP.HCM) là một ví dụ. Chị Ly chia sẻ rằng, cách đây vài tháng, chị đến ngân hàng đặt vấn đề vay vốn để thực hiện một số đơn hàng gỗ nội thất. Sau khi trao đổi và xem xét hồ sơ, ngân hàng duyệt cho chị vay 300 triệu đồng, mục đích vay là thu mua mùn cưa (gỗ bào) để ép và xử lý, sau đó sản xuất đồ nội thất. Sau khi thẩm định, hoàn thiện hồ sơ theo quy trình cho vay, ngân hàng đã tiến hành giải ngân cho chị.
Sau 3 tháng kể từ khi khoản vay được giải ngân, xưởng gỗ của chị vẫn sử dụng vốn vay đúng mục đích và đầu ra sản phẩm có rất nhiều khách hàng. Bất ngờ, dịch Covid bùng phát, việc sản xuất gặp nhiều khó khăn vì khách hàng hủy đơn. Chị đã dùng số tiền vay trước đó vào mục đích kinh doanh khác là để đặt cọc mua đất. Bẵng đi một thời gian, chị nhận được thông tin từ phía ngân hàng nói về việc chị vay vốn sai mục đích ban đầu và có những giải pháp xử lý nhất định.
Quả vậy, theo quy định của Bộ Luật dân sự thì các bên (ngân hàng và người vay) có thể thỏa thuận về việc số tiền vay phải được sử dụng đúng mục đích vay và ngân hàng có quyền kiểm tra việc sử dụng tài sản, có quyền đòi lại tài sản vay trước thời hạn nếu đã nhắc nhở mà bên vay vẫn sử dụng tài sản trái mục đích.
Luật Các TCTD cũng quy định rõ, TCTD phải yêu cầu khách hàng cung cấp tài liệu chứng minh phương án sử dụng vốn khả thi, khả năng tài chính của mình, mục đích sử dụng vốn hợp pháp, biện pháp bảo đảm tiền vay trước khi quyết định cấp tín dụng; TCTD có quyền, nghĩa vụ kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay và trả nợ của khách hàng cũng như có quyền yêu cầu khách hàng vay báo cáo việc sử dụng vốn vay và chứng minh vốn vay được sử dụng đúng mục đích vay vốn. TCTD có quyền chấm dứt việc cấp tín dụng, thu hồi nợ trước hạn khi phát hiện khách hàng cung cấp thông tin sai sự thật, vi phạm các quy định trong hợp đồng cấp tín dụng.
Thông tư số 39/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động cho vay của các TCTD cũng quy định rõ, khách hàng vay vốn TCTD phải đảm bảo sử dụng vốn vay đúng mục đích, hoàn trả nợ gốc và lãi tiền vay đúng thời hạn đã thỏa thuận với TCTD. TCTD có quyền thực hiện kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay, trả nợ của khách hàng. TCTD có quyền chấm dứt cho vay, thu hồi nợ trước hạn theo nội dung đã thỏa thuận khi phát hiện khách hàng cung cấp thông tin sai sự thật, vi phạm quy định trong thỏa thuận cho vay và/hoặc hợp đồng bảo đảm tiền vay…
Theo chia sẻ của một nhân viên tín dụng ngân hàng, mục đích sử dụng vốn vay là một trong những yêu cầu bắt buộc trong thỏa thuận cho vay và là một trong những nhân tố quyết định để ngân hàng xem xét cấp tín dụng dưới hình thức nào, tín chấp hay thế chấp; quyết định về phương thức cho vay; mức cho vay, thời hạn vay cũng như lãi suất cho vay…
Hiện NHNN đang có chủ trương siết chặt hoạt động cấp tín dụng đối với các lĩnh vực rủi ro như bất động sản, chứng khoán… trong khi đang khuyến khích các ngân hàng tập trung dòng vốn vào hoạt động sản xuất – kinh doanh, đặc biệt là các lĩnh vực ưu tiên. Thực hiện chỉ đạo của NHNN, các ngân hàng cũng rất hạn chế cho vay đối với mục đích đầu tư bất động sản, trường hợp vay được thì lãi suất cho vay với mục đích này cũng cao hơn nhiều so với lãi suất vay phục vụ sản xuất kinh doanh.
Quay trở lại với tình huống thực tế đã nêu, khi xưởng gỗ của chị Ly lại không dùng tiền vay để làm đơn hàng gỗ nội thất theo đúng hợp đồng tín dụng mà chuyển sang mua đất khiến ngân hàng cho vay khá bất ngờ, buộc phải có chính sách xử lý khoản vay này sao cho hợp lý. Theo đó, theo các quy định của pháp luật hiện hành, ngân hàng hoàn toàn có thể thu hồi số tiền đã cho chị Ly vay trước hạn. Đáng quan tâm hơn là ngân hàng đã mất niềm tin vào chị Ly, khiến cho việc vay vốn sau này của chị Ly tại ngân hàng không còn dễ dàng.
Cẩm Tú
