 | Đan Mạch hỗ trợ phát triển năng lượng tái tạo |
| Năng lượng tái tạo vẫn “khát” vốn đầu tư |
| Nghịch lý thiếu điện, thừa công suất năng lượng tái tạo |
Tính đến cuối năm 2019, cả nước có 89 nhà máy điện gió và mặt trời, với tổng công suất lắp đặt 4.543,8 MW, chiếm 8,3% tổng công suất của hệ thống điện quốc gia. Con số này đã vượt xa so với dự kiến của Quy hoạch điện VII (điều chỉnh) chỉ với 850 MW điện mặt trời vào năm 2020. Sự phát triển quá nhanh của các dự án điện tái tạo khiến lưới điện đầu tư không theo kịp buộc nhiều nhà máy phải giảm tải tới 60% công suất, gây lãng phí nguồn năng lượng.
Nguồn điện vốn nhận được kỳ vọng lớn trong xã hội thời gian qua là năng lượng tái tạo hiện có công suất lắp đặt chiếm tỷ trọng khoảng 9% tổng công suất nguồn điện cả nước nhưng sản lượng mới chỉ đạt 2,5%. Hiện các nguồn nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ, khí đốt vẫn đang đáp ứng phần lớn nhu cầu năng lượng, song về lâu dài nguồn nguyên liệu này đang dần cạn kiệt, là căn nguyên gây ra biến đổi khí hậu và ảnh hưởng tới sức khỏe con người. Do đó, nghiên cứu và sử dụng các nguồn năng lượng mới thay thế có khả năng tái tạo như: năng lượng gió, năng lượng mặt trời, địa nhiệt hay năng lượng sinh khối là xu hướng tất yếu của nhiều quốc gia trên thế giới.
 |
| Doanh nghiệp tư nhân được đầu tư trạm biến áp 500 KV và đường dây đấu nối theo hình thức đầu tư xong chuyển giao cho EVN quản lý |
Việt Nam là nước có khí hậu nhiệt đới gió mùa, với đường bờ biển dài hơn 3.000km, gió biển quanh năm, số giờ nắng trong ngày lớn, đây chính là điều kiện thuận lợi để tận dụng, khai thác và sử dụng nguồn năng lượng tái tạo trong cuộc sống.
Chỉ từ năm 2018 đến nay, công suất điện mặt trời đã tăng hơn 51 lần, từ 86MW lên đến trên 4.400 MW, khiến tỷ lệ công suất nguồn điện từ năng lượng tái tạo (trừ thủy điện vừa và lớn) đã chiếm tới 15,4% tổng công suất lắp đặt toàn hệ thống. Chính sự phát triển quá nhanh của các dự án điện tái tạo, trong khi hệ thống truyền tải không theo kịp đã dẫn tới sự quá tải.
Về vấn đề này, ông Nguyễn Anh Tuấn, Ủy viên Hội đồng khoa học Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, nguyên Phó viện trưởng Viện Năng lượng đưa ra lý giải, để xây dựng và đưa vào vận hành một dự án năng lượng tái tạo chỉ mất khoảng 6 tháng đến 1 năm nhưng để triển khai các thủ tục đầu tư, xây dựng đường dây, trạm biến áp truyền tải thông thường lại mất từ 2 đến 3 năm, nếu vướng mắc trong đền bù, giải tỏa mặt bằng… thời gian có thể kéo dài thêm 1 đến 2 năm.
Trong bối cảnh lưới truyền tải không “tải” hết được công suất các dự án điện sạch, chủ yếu tập trung ở Ninh Thuận, Bình Thuận, nhiều chuyên gia khuyến nghị nên thu hút nguồn vốn tư nhân vào việc nâng cấp lưới điện truyền tải. Về vấn đề này, đại diện Bộ Công thương cho biết, bộ rất ủng hộ chủ trương xã hội hóa lưới truyền tải.
Đồng thời, để người tiêu dùng được hưởng mức giá điện tốt hơn, các chuyên gia cho rằng, việc đấu thầu dự án điện cũng cần sớm được triển khai thay vì cơ chế giá FIT (giá bán điện năng sản xuất ra từ nguồn năng lượng tái tạo được cung cấp vào hoặc bán cho lưới điện) hỗ trợ phát triển như hiện nay. Từ kinh nghiệm trên thế giới, đấu thầu là hình thức đảm bảo công khai, minh bạch, thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia.
“Điều quan trọng là cần áp dụng đấu thầu với quy trình tốt, để đảm bảo sàng lọc trước những bên tham gia cùng khung hợp đồng phù hợp để huy động được tài chính. Chúng ta cần có khung hợp đồng và cơ chế về huy động tài chính”, ông Oliver Behrend, chuyên gia thuộc Tập đoàn tài chính quốc tế World Bank chia sẻ.
Những giải pháp đó sẽ góp phần khắc phục được tình trạng quá tải lưới điện hiện nay và giải tỏa được hết công suất của các nhà máy điện năng lượng tái tạo đã, đang và sẽ được đầu tư và góp phần tích cực vào việc giảm thiểu sự thiếu hụt nguồn điện năng trong thời gian tới.
Đoàn Trần
