Theo số liệu thống kê của NHNN, tổng số lượng thẻ các TCTD đã phát hành ra thị trường đến nay đã lên đến 130,61 triệu thẻ. Trong một khảo sát của Vụ Thanh toán tỷ lệ người dân có tài khoản ngân hàng hiện đã lên tới gần 59% dân số Việt Nam (khoảng hơn 90 triệu người). Cho dù cứ trừ số thẻ tín dụng không nhất thiết phải có tài khoản, các loại thẻ không định danh dùng làm quà tặng, tài khoản tổ chức không cần dùng đến thẻ… mới thấy số lượng người có thẻ và có tài khoản ngân hàng không đồng nhất.
 |
Tất cả những con số thống kê này cho thấy nhu cầu thanh toán không dùng tiền mặt đang thay đổi nhanh chóng và các NHTM không thể không quan tâm. Khi giá trị giao dịch tài chính qua điện thoại di động năm 2017 được NHNN thống kê tăng 81% so với năm 2016 và giá trị giao dịch qua internet cùng thời gian này cũng tăng 66,99%. Cả nước hiện có 78 tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán qua internet và 41 tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán qua điện thoại dịch động. Tham gia cung ứng dịch vụ thanh toán hiện nay không chỉ có NHTM mà còn có các công ty trung gian thanh toán (fintech).
Bây giờ nếu một người dân 10 giờ đêm mới về đến nhà và nhận được thông báo đóng tiền gấp nếu không sáng hôm sau công ty cấp nước sẽ cắt nước. Đã có các hình thức thanh toán điện nước qua internet banking và các ví điện tử mà không cần phải đợi đến sáng hôm sau mới đến công ty nước hoặc đến ngân hàng thanh toán tiền.
Theo quy định pháp luật hiện hành, người Việt Nam từ 15 tuổi trở lên nếu không bị giới hạn năng lực hành vi là được phép mở thẻ ngân hàng để thực hiện mọi thao tác thanh toán. Thế nhưng, đến nay tổng doanh số thanh toán phi tiền mặt trên cả nước mới chỉ xoay quanh mức trên dưới 10% tổng doanh số mua bán hàng hóa dịch vụ.
Thanh toán các dịch vụ thiết yếu ở những đô thị lớn hiện nay có ở khắp nơi, ngoài các NHTM, công ty fintech, những cửa hàng bán lẻ điện máy, siêu thị, cửa hàng tiện lợi cũng nhận thanh toán miễn phí cho người dân các loại cước phí viễn thông, truyền hình, điện, nước, bảo hiểm… Thế nhưng đối với doanh nghiệp và khu vực công thì việc thanh toán phi tiền mặt vẫn rất khó thâm nhập vì giằng co lợi ích giữa các đơn vị cung cấp dịch vụ công với người dân.
Ở TP.HCM, mấy năm trước đây Ngân hàng Quân đội đã phát triển hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt trong hệ thống trường học. VietinBank cũng đang theo đuổi dự án thanh toán các loại phí và lệ phí ở Sở Y tế, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài nguyên và Môi trường…
Sự phát triển công nghệ “một chạm” trong thời đại công nghiệp 4.0 đang đến rất nhanh với mọi ngành nghề và việc sử dụng thẻ ngân hàng sẽ mất dần trong tương lai không xa khi internet đang len lỏi vào mọi ngõ ngách cuộc sống. Tại sao người dân vẫn ngại ngần sử dụng các dịch vụ ngân hàng điện tử, nếu 10 năm trước nói là do thói quen văn hóa sử dụng tiền mặt trong dân thì có thể chấp nhận được. Nhưng nay thì mọi điều đã khác.
Một chuyên gia công nghệ cho rằng, các tổ chức cung ứng dịch vụ tài chính phi tiền mặt, phải đặt những kỹ sư viết ra phần mềm thanh toán dễ dùng như các games online để chỉ cần một vài thao tác là có thể chơi và sử dụng thành thạo. Bên cạnh đó phải tạo ra sức hấp dẫn bằng lợi ích thanh toán phi tiền mặt hơn hẳn thanh toán tiền mặt. Trong khi đó, một chuyên gia ngân hàng thì lại cho rằng công cụ thanh toán điện tử của các ngân hàng hiện nay không thiếu và không thể phủ nhận tiện ích ngân hàng điện tử.
Tuy nhiên, đối với những doanh nghiệp nhỏ và vừa, các ngân hàng nên tiếp cận tận nơi hướng dẫn sử dụng các dịch vụ ngân hàng điện tử để phát triển dịch vụ, điều quan trọng hàng đầu trong việc phát triển dịch vụ thanh toán phi tiền mặt là phải an toàn và ngân hàng phải đi đầu trong việc tạo niềm tin cho khách hàng.
Nếu có những sự cố thất thoát tiền bạc ngân hàng phải lập tức dùng “quỹ dự phòng ngân hàng điện tử” để chi trả ngay. Sau đó mới tính đến ai đúng, ai sai để tránh những cuộc khủng hoảng truyền thông gây mất niềm tin của người dùng ngân hàng điện tử. Việt Nam đang tiến hành cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, TP.HCM đang xây dựng thành phố thông minh (smart city), vì vậy, không có lý gì công nghệ tài chính trong thanh toán lại đứng ngoài cuộc trong xu thế đó?
Minh Phương
