Thanh toán thông minh dịch vụ công

Thanh toán di động giao thông công cộng ở các nước phát triển

Kế hoạch phát hành thẻ vé được Sở Giao thông - Vận tải TP.HCM phối hợp với Visa dự kiến trong tháng 3 và chính thức đi vào thực hiện vào tháng 9 năm nay sau khi tuyến Metro số 1 (Bến Thành – Suối Tiên) đi vào hoạt động trong năm 2021. Sau đó, thẻ vé sẽ áp dụng liên tuyến liên mạng lưới các phương tiện giao thông công cộng để tạo tiện lợi với chi phí thấp và khuyến khích người dân đi lại bằng phương tiện giao thông công cộng giảm kẹt xe.

Thẻ vé thanh toán bằng công nghệ EMV của Visa năm 2019 đã được áp dụng ở hệ thống giao thông công cộng Singapore có thể thực hiện các khoản thanh toán thẻ không tiếp xúc thông qua hệ thống máy tính có tương tác với nhà cung cấp dịch vụ. Tại thành phố London của Anh và một số thành phố ở Úc, Mỹ cũng đã áp dụng hình thức thanh toán phi tiếp xúc đối với các phương tiện giao thông công cộng.

Tuy nhiên, có một thực tế hiện nay Việt Nam chưa có khung tiêu chuẩn cho loại hình thẻ vé, trong khi đó tuyến Metro số 1 TP.HCM trong năm sau sẽ đưa vào vận hành. Điều này, đòi hỏi phải có các khâu đấu thầu, lắp đặt thiết bị để vận hành thu vé và quản lý tuyến giao thông công cộng phải làm ngay từ lúc này.

Ông Trần Quang Lâm - Giám đốc Sở Giao thông - Vận tải TP.HCM cho biết, thành phố đã được cơ quan lãnh sự Anh tài trợ khoản kinh phí không hoàn lại để xây dựng khung tiêu chuẩn thẻ vé giao thông công cộng. Sau khi hoàn thiện thẻ vé giao thông công cộng, ngành giao thông thành phố sẽ tiếp tục nghiên cứu hệ thống thanh toán bù trừ phần lõi, tiến tới thẻ vé EMV trong tương lai thanh toán được các loại hình giao thông công cộng từ tàu điện ngầm, tàu điện trên cao, xe buýt… Sau khi thẻ vé sử dụng thẻ chip công nghệ EMV hoàn thành, TP.HCM sẽ trở thành địa phương đầu tiên trên cả nước sử dụng thẻ thanh toán thông minh cho dịch vụ giao thông công cộng.

Theo ông Trần Quang Lâm, trong khoảng 5 năm qua, lượng xe máy tại TP.HCM mỗi năm tăng 7%, ôtô tăng trên 10% gây nhiều áp lực lên hạ tầng giao thông đô thị. Để giải bài toán này, cần nhanh chóng phát triển các phương tiện giao thông công cộng. Lượng xe buýt của thành phố hiện có 2.500 chiếc; tuy lớn nhưng chưa thực sự hiệu quả. Vì vậy, thành phố dự định sẽ đầu tư thêm 4000 phương tiện xe buýt trong vòng 5 năm tới.

Theo đó, thẻ vé là quá trình phát triển bắt buộc của một đô thị đông dân số như TP.HCM để tăng tính tiện lợi cho người tham gia giao thông công cộng. Khi có thẻ vé, sẽ mở rộng nhiều loại hình vé phương tiện giao thông công cộng liên tuyến, liên phương tiện, vé tháng, vé quý, vé cuối tuần… mới khuyến khích được người dân đi lại bằng phương tiện giao thông công cộng. Từ đó giúp nhà nước quản lý giá vé, quản lý tuyến, doanh thu của các đơn vị tham gia cung ứng dịch vụ giao thông công cộng.

Hiện nay mới chỉ có tuyến xe buýt số 59 (Bến xe quận 8 – bến xe Ngã Tư Ga) đang manh nha áp dụng thí điểm thẻ vé bằng thẻ Visa do Vietbank phát hành. Theo đó, người sử dụng dịch vụ xe buýt chỉ cần quẹt thẻ vào thiết bị chấp nhận thẻ ở lối lên xe cửa trước xe buýt không mất thời gian thanh toán cũng như giảm được việc phải mang tiền mặt trong người nên tránh được nguy cơ mất mát.

Tuy nhiên, lượng người sử dụng thẻ ngân hàng quẹt thanh toán xe buýt còn quá ít, nên nhân viên tuyến xe này đôi khi… quên mất xe buýt đang áp dụng thanh toán không dùng tiền mặt. Đặc biệt, người dân cũng chưa có thói quen chuyển tiền từ tài khoản vào thẻ đi xe buýt.

Theo các chuyên gia thanh toán, thẻ vé phương tiện giao thông công cộng phải thực sự tiện lợi và chi phí thấp mới khuyến khích được người dân sử dụng, từ đó bỏ thói quen sử dụng tiền mặt. Chẳng hạn người dân có thể tự in một chiếc thẻ vé xe buýt hoặc các phương tiện giao thông công cộng tại các điểm dừng chân lớn.

Nhưng theo các chuyên gia, không nên xây dựng một tấm thẻ như chiếc thẻ rút tiền mặt, bởi những chiếc thẻ này còn liên quan đến công tác an toàn bảo mật. Chưa kể người dân còn lo ngại nếu tích hợp nhiều tính năng tài chính như một chiếc thẻ thanh toán đa năng sẽ gặp rủi ro hơn khi đánh mất chiếc thẻ này trong quá trình sử dụng, hay lo ngại vấn đề an toàn bảo mật khi quẹt thẻ tại các điểm công cộng. Trong khi hiện việc quét mã QR của các ví điện tử đã được tích hợp sẵn trên các máy điện thoại thông minh, máy tính bảng… người dân đã link tiền từ tài khoản ngân hàng sang tài khoản ví là đã cầm điện thoại thanh toán phi tiếp xúc dễ dàng.