 | Rộng đường xuất khẩu thực phẩm chế biến |
| Ngành chế biến thực phẩm và đồ uống được thời |
Thương hiệu Việt bị thâu tóm
Hội Lương thực, thực phẩm TP. HCM cho biết, ngành chế biến lương thực, thực phẩm và nước giải khát Việt Nam luôn duy trì mức tăng trưởng trên 20%. Tuy nhiên, thời gian gần đây, tại thị trường Việt Nam xuất hiện nhiều thương hiệu ngoại bằng hình thức tự đầu tư hoặc mua lại những thương hiệu có tên tuổi trên thế giới và chiếm thị phần lớn tại nội địa.
 |
| Ngành chế biến thực phẩm đang đứng trước những thách thức không nhỏ |
Bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực – Thực phẩm TP.HCM nhìn nhận, thời gian gần đây, nhiều nhà đầu tư nước ngoài đã tiếp cận thị trường Việt Nam thông qua việc thâu tóm hoặc nắm cổ phần chi phối các DN trong nước và dự báo, xu hướng này còn tiếp diễn.
Một ví dụ điển hình là CTCP Chế biến hàng xuất khẩu Cầu Tre-tiền thân là Xí nghiệp Chế biến hàng xuất khẩu Cầu Tre. Sản phẩm của công ty không chỉ phủ khắp thị trường trong nước mà còn xuất khẩu tới nhiều thị trường khó tính trên thế giới như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và một số nước châu Âu. Thế nhưng thời gian gần đây, Tập đoàn CJ Cheiljedang (Hàn Quốc) đã chính thức mua lại cổ phần của Công ty Cầu Tre với tỷ lệ sở hữu lên tới 71,6%.
Ngoài ra, tập đoàn này cũng đang nắm giữ 64,9% vốn của Công ty TNHH Thực phẩm Minh Đạt và 3,8% cổ phần tại Công ty Vissan. Hiện tại tập đoàn này cũng đang tìm cách nâng tỷ lệ sở hữu cổ phần tại Vissan. Trước đó, ngành chế biến lương thực, thực phẩm đã chứng kiến hàng loạt vụ M&A của các DN nước ngoài với nhiều công ty nổi tiếng của Việt Nam.
Theo thống kê, TP. HCM có 2.042 DN sản xuất chế biến thực phẩm, đồ uống; số lượng DN gia nhập ngành hàng năm khoảng 300 đơn vị, tăng trưởng với tốc độ 18,82%/năm từ năm 2011 đến nay. Chính mức tăng trưởng này đã thu hút không ít DN nước ngoài như Mondelçz, Lotte, CJ… bỏ vốn thực hiện các thương vụ M&A với những tên tuổi lớn của ngành thực phẩm thành phố là Kinh Đô, Bibica…
Tổ chức Thúc đẩy ngoại thương Nhật Bản (Jetro) tại TP. HCM cũng đánh giá tiềm năng của ngành công nghiệp thực phẩm tại Việt Nam là rất lớn. Chỉ tính riêng sản phẩm thực phẩm mà các DN Nhật Bản xuất khẩu vào thị trường Việt Nam đã đạt kim ngạch trung bình 7,5 tỷ USD/năm.
Hiện Jetro đang tiếp tục hỗ trợ các hệ thống Ministop, Aeon FamilyMart, đầu tư mở rộng hệ thống phân phối tại thị trường Việt Nam để tạo thuận lợi cho các DN Nhật Bản đầu tư tại Việt Nam, cũng như xuất khẩu sản phẩm sang thị trường này.
DN nội cần chính sách hỗ trợ
Ông Phạm Thành Kiên, Giám đốc Sở Công thương TP. HCM cho biết, TP. HCM được xem là một trong những thị trường tiêu dùng nhiều tiềm năng của ngành chế biến thực phẩm, đồ uống (chiếm tỷ trọng giá trị sản xuất khoảng 18,5%). Tại TP. HCM, các DN đầu tư vào ngành này luôn tăng.
Năm 2016, tổng các dự án sản xuất công nghiệp trên địa bàn thành phố là 1.371 dự án, với tổng vốn đầu tư 9.123 triệu USD; trong đó, đầu tư vào ngành thực phẩm chiếm 10,28%. Riêng 8 tháng đầu năm 2017, tổng thu hút vốn đầu tư nước ngoài đạt 159,98 triệu USD và dự án thuộc ngành thực phẩm chiếm đến 49,86%; vốn đầu tư trong nước đạt 224,34 triệu USD và dự án thuộc ngành thực phẩm chiếm 11,62%.
Nhận định về DN Việt, bà Lý Kim Chi cho rằng thị trường ngành chế biến thực phẩm tại Việt Nam rất tiềm năng, nhưng vị thế của các DN nội ngay tại sân nhà lại rất yếu. Những DN chế biến thực phẩm có thương hiệu lớn - vốn được xem là trụ cột thị trường, có vai trò dẫn dắt và liên kết DN nhỏ - đang mất dần vào tay những DN ngoại. Trong khi đó, DN nhỏ lại chưa có khả năng chuyển đổi đủ để có thể tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, cũng như chi phối và trụ vững tại thị trường nội địa. Đây là điều rất đáng tiếc.
Có thể thấy rằng, phần lớn DN chế biến thực phẩm Việt Nam có quy mô sản xuất vừa và nhỏ, thiếu vốn và kinh nghiệm quản trị. Do vậy, từ đầu năm 2017, TP. HCM đã ban hành hàng loạt chính sách hỗ trợ đầu tư cho các DN trong ngành theo hướng tăng cường ứng dụng công nghệ mới, tiên tiến để cho ra đời những sản phẩm chất lượng cao; giảm dần việc đầu tư theo chiều rộng, tập trung phát triển theo chiều sâu, tạo ra những sản phẩm tinh chế, có chất lượng cao và giá trị gia tăng lớn.
DN nội cũng có thể vay đến 200 tỷ đồng với mức lãi suất hỗ trợ trong thời gian lên đến 7 năm. Sở Công thương TP. HCM đã phối hợp với Bộ Công Thương tổ chức nhiều đợt xúc tiến kết nối DN nội với DN ngoại trong lĩnh vực này để mở rộng thị trường cho DN nội.
“Thị trường ngành chế biến lương thực thực phẩm đang có sự cạnh tranh quyết liệt, nên những chính sách hỗ trợ không chỉ dừng lại khâu vốn, công nghệ mà còn phải toàn diện, đồng bộ với cả chính sách hỗ trợ về thị trường. Hơn thế, các đơn vị phải thiết lập rào cản kỹ thuật về tiêu chuẩn an toàn chất lượng sản phẩm để tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh hơn”, bà Lý Kim Chi nói.
Minh Lâm
