 | Bắt nhịp đầu tư năng lượng tái tạo |
| Tập trung phát triển năng lượng tái tạo |
| LienVietPostBank được chỉ định phục vụ dự án năng lượng tái tạo do ADB tài trợ |
Nhu cầu năng lượng phục vụ cho phát triển kinh tế tại Việt Nam đang không ngừng gia tăng, trong khi nhiều nguồn năng lượng tái tạo trong nước vẫn ở dưới tiềm năng. Bối cảnh này cho thấy năng lượng tái tạo sẽ tiếp tục là lĩnh vực hấp dẫn vốn đầu tư tại Việt Nam, song cuộc cạnh tranh thu hút vốn cũng sẽ gay cấn hơn. Thông tin được đưa ra tại hội thảo “Năng lượng bền vững - hướng tới một nền kinh tế có mức phát thải thấp”, do Bộ Công Thương và Đại sứ quán Đức tổ chức ngày 24/8.
 |
| Công nghệ sản xuất điện mặt trời đang giảm giá thành rất mạnh |
Nhu cầu năng lượng tăng trưởng cao
Theo Tổng cục Năng lượng, Bộ Công Thương, nhu cầu năng lượng của Việt Nam đã tăng rất nhanh trong 15 năm qua với mức tăng trưởng thương mại khoảng 9,5%/năm và tiếp tục tăng khá cao trong 15 năm tới. Nhu cầu tiêu thụ điện năng của Việt Nam cũng đã tăng trung bình khoảng 13%/năm trong giai đoạn 2006-2010 và khoảng 11%/năm trong các năm từ 2011 đến 2016.
Trong bối cảnh đó, ông Hoàng Quốc Vượng, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết, Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức lớn trong lĩnh vực năng lượng như nhu cầu năng lượng tăng trưởng cao gây áp lực rất lớn đến việc bảo đảm an ninh năng lượng, đồng thời cũng tạo sức ép lớn cho nền kinh tế về vốn đầu tư cho ngành năng lượng. Để đảm bảo an ninh năng lượng, Việt Nam hiện đang chuyển đổi từ một nước xuất khẩu năng lượng thành một nước nhập khẩu, dự kiến nhập khoảng 17 triệu tấn than, chiếm 31% nhu cầu than cho phát điện vào năm 2020. Ngoài ra, Việt Nam cũng đang nhập khẩu năng lượng sinh khối từ các nước láng giềng.
Vì vậy, Chính phủ Việt Nam đang dành các khoản đầu tư lớn cho lĩnh vực năng lượng, không ngừng xây dựng, cải cách và hoàn thiện cơ chế, chính sách cũng như cải thiện quy hoạch, hoạch định chiến lược phát triển ngành năng lượng để nâng cao hiệu quả và năng suất của ngành năng lượng, tăng tỷ trọng các nguồn năng lượng sạch và năng lượng tái tạo, thúc đẩy các giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Việt Nam có cơ hội lớn phát triển năng lượng ít phát thải, tuy nhiên Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng cũng nhìn nhận đầu tư của nhà nước là rất hạn chế trong bối cảnh khó khăn tài chính, trần nợ công tăng cao, khó huy động thêm vốn nhà nước để đầu tư cho năng lượng, vì vậy cần huy động nhiều hơn khu vực tư nhân tham gia đầu tư phát triển năng lượng.
Đối với ngành điện, nhu cầu vốn đầu tư bình quân khoảng 7,9 tỷ USD/năm, việc sử dụng tối ưu các nguồn tài chính ưu đãi và thương mại để phát triển cơ sở hạ tầng ngành điện là vô cùng quan trọng. Việc tối ưu hoá nguồn lực này sẽ liên quan mật thiết với các cơ chế, chính sách thu hút đầu tư để đảm bảo cung cấp đầy đủ điện năng trong dài hạn.
Cuộc đua thu hút đầu tư ngày càng gay cấn
Trong mắt các NĐT nước ngoài, tiềm năng đầu tư vào năng lượng ở khu vực Đông Nam Á nói chung và Việt Nam nói riêng còn rất lớn. Báo cáo của Economist Corporate Network cho biết, tỷ lệ tăng trưởng gộp hàng năm của đầu tư vào năng lượng sạch (gió, mặt trời, sinh khối và địa nhiệt) ở Đông Nam Á là 19% trong giai đoạn 2010-2015. Hơn 60% đầu tư năng lượng sạch trong khu vực tập trung vào năng lượng mặt trời. Xu hướng này bắt đầu từ năm 2010, tuy có giảm nhẹ vào năm ngoái song được dự đoán sẽ vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng.
Bên cạnh đó, 85% đầu tư vào năng lượng sạch ở Đông Nam Á trong giai đoạn vừa qua mới chỉ tập trung vào 3 nước là Thái Lan (34%), Indonesia (26%) và Philippines (25%), trong khi Việt Nam và Malaysia chỉ thu hút được khoảng 7% vào mỗi nước trong cùng thời gian.
Việc Thái Lan thu hút được đầu tư nhiều nhất vào lĩnh vực này không phải là quá bất ngờ. Ông Gavin Smith, Quỹ đầu tư Dragon Capital cho biết Thái Lan có một môi trường quản lý tốt cho việc triển khai năng lượng tái tạo và nước này cũng có nền tảng đầu tư phát triển hơn cho năng lượng gió và mặt trời so với các nước khác trong khu vực.
Malaysia tuy thu hút đầu tư vào năng lượng tái tạo còn khá hạn chế, song nước này đã có những chính sách cụ thể và dự báo sẽ là đối thủ thu hút đầu tư của Việt Nam. Theo ông Ahmad Hadri Haris, Giám đốc điều hành Tập đoàn công nghệ xanh Malaysia, các bước phát triển chính sách liên tục đã dẫn đến những biện pháp cụ thể để thu hút đầu tư, ví dụ ưu đãi tài chính khuyến khích các công ty áp dụng công nghệ thân thiện với môi trường và phát triển sản xuất các hàng hoá thân thiện với môi trường; hệ thống NH xanh được thành lập vào cuối năm 2015 ở nước này cho phép tiếp cận với nguồn vốn tư nhân rất lớn dành riêng cho lĩnh vực này… Bên cạnh đó, Malaysia hiện đang nổi lên là nhà sản xuất thiết bị quang điện lớn thứ 3 trên thế giới.
Trong khi đó, ông Gavin Smith cho rằng Việt Nam mặc dù có mức độ cam kết cao về năng lượng tái tạo, nhưng vẫn chưa có sự thay đổi đáng kể để thúc đẩy đầu tư cho năng lượng sạch. Hơn thế nữa, vị này khuyến nghị cần có những bước tiến như khả năng tiếp cận tốt hơn vào mạng lưới truyền tải điện, trong khi việc độc quyền của các công ty điện lực nhà nước vẫn đang khiến cho điều này trở nên khó khăn hơn. Trên hết, việc giảm rủi ro và loại bỏ rào cản là điều cần thiết để có được sự gia tăng mạnh hơn về đầu tư tư nhân.
Ông Ingmar Steltor, Giám đốc dự án của Tổ chức Hợp tác phát triển Đức (GIZ) đánh giá, nhu cầu năng lượng tại Việt Nam đang gia tăng hàng năm với tốc độ lên tới 2 con số. Đây là tốc độ tăng trưởng tiêu thụ rất lớn mà nước Đức cũng không gia tăng nhanh như vậy. Vì vậy việc đầu tư mở rộng cho hoạt động sản xuất cũng như mạng lưới phân phối điện là rất cấp thiết.
Vị này phân tích thêm, công nghệ sản xuất năng lượng sạch hiện nay đang giảm giá rất mạnh, ví dụ công nghệ năng lượng mặt trời giảm 60-70% trong vài năm trở lại đây, khiến chi phí sản xuất điện mặt trời ngày càng có xu hướng tiệm cận các nguồn năng lượng từ thuỷ điện hay nhiệt điện. Xu hướng này sẽ còn tiếp diễn trong tương lai. Bên cạnh đó, Việt Nam có cả nguồn gió xa bờ, rất giàu tiềm năng và khả năng giảm giá thành để có tính cạnh tranh hơn là rất cao.
Đối với Việt Nam, các chuyên gia nước ngoài khuyến nghị, mấu chốt của việc đảm bảo phát triển bền vững ngành năng lượng và thu hút đầu tư vào ngành này là xây dựng khung giá điện hợp lý. “Có hợp lý hay không nếu giữ giá điện thấp hơn nhiều so với chuẩn quốc tế, thậm chí là khu vực”, ông Ingmar Steltor đặt câu hỏi. Đồng thời ông nhấn mạnh rằng tiết kiệm năng lượng và đổi mới sáng tạo trong sử dụng năng lượng mới là cần thiết để phát triển bền vững ngành điện. Giá điện phải đủ để hỗ trợ cho đổi mới sáng tạo cũng như sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, không nên nhầm lẫn giữa giá cả hợp lý và giá rẻ.
Khanh Đoàn
